Proefles: Persoonlijke groei

Leer werken aan de persoonlijke groei!

Met deze proefles krijg je een indruk van de cursus Persoonlijke groei van het NTI. Je krijgt inzicht in de lesstof. Je kan ook alvast vragen maken en deze zelf controleren. Mocht je vragen hebben, neem dan gerust contact met ons op. Heel veel succes en plezier met de proefles.

Piekeren 

Wanneer alles lijkt tegen te zitten bedenk dan
dat een vliegtuig tegen de wind in opstijgt en niet met de wind mee.
(Henry Ford) 

Inleiding

Twijfelt u wel eens aan uw eigen kunnen? Als u aan iets nieuws wilt beginnen, aarzelt u dan? Loopt u wel eens te ijsberen omdat u niet kunt kiezen tussen twee alternatieven? Heeft u wel eens het gevoel niet opgewassen te zijn tegen een situatie? Maakt u wel eens van een mug een olifant?
Tien tegen één dat uw antwoord ‘ja’ is. Op zich is daar niets vreemds aan. Het zijn gevoelens die de meeste mensen met de regelmaat van de klok belagen. Het is alleen zaak om te voorkomen dat deze gevoelens uw gedachtepatroon in hun greep krijgen. De kans is dan groot dat u aan het piekeren slaat.
Het kenmerk van piekeren is dat het zichzelf versterkt waardoor we in een steeds kleiner wordende vicieuze cirkel belanden. De gevolgen kunnen ver reiken: stress, schuldgevoelens, angst en depressiviteit. Zo ver moet u het natuurlijk niet laten komen. Dat hoeft ook niet, want piekeren is aangeleerd gedrag en u weet het inmiddels: wat we hebben aangeleerd kunnen we ook weer afleren.

Piekeren kunnen we met enig zelfmanagement voorkomen. We kunnen het aantal aangrijpende gebeurtenissen beperken. We kunnen getob voorkomen door werk te kiezen waar we plezier in hebben. Voor veel mensen is hun werk een onuitputtelijke bron van gepieker. ‘Onverantwoord’, zei een oude wetenschapper toen hij na jaren trouwe dienst afscheid nam. Hij gaf als laatste advies: ‘Zoek werk waarvan je geniet en doe dat met 100% inzet, dan word je gegarandeerd gelukkig en welvarend.’ Bezorgdheid en een beetje tobben is een normale menselijke activiteit. Bezorgdheid wordt pas Piekeren met een P als u voortdurend beren op de weg ziet. Als u altijd bang bent de verkeerde beslissing te nemen; als u zich voortdurend zorgen maakt over de vraag welke wending uw leven zal nemen. 

Omdat de kans in getob te vervallen veel te maken heeft met onze levensinstelling vindt u in paragraaf één een test waarmee u uw optimisme kunt meten. Paragraaf twee schetst de achtergronden en aanleidingen voor getob. Als we die kennen, weten we wanneer we op onze hoede moeten zijn. In paragraaf drie vindt u een lijst met levensgebeurtenissen die nogal aangrijpend zijn. Zelfmanagement wordt met zo’n lijst in de hand een stuk eenvoudiger.

De vierde paragraaf gaat in op de grootste potentiële piekerbron voor ons allemaal: het werk. Veel mensen klagen steen en been over hun werk maar veranderen niet van baan. Leest u mee welke redenen zij hiervoor aandragen? Dan leest u ook waarom het geen redenen maar excuses zijn. Piekeren is een kwestie van ondoelmatige denkpatronen. De laatste paragraaf bevat een methode om piekergedachten om zeep te helpen.

21.1     Optimisme

Ieder van ons staat op zijn eigen manier in het leven. De een beziet het leven van de zonnige zijde en kan de hele wereld aan; dat is een rasechte winnaar. De ander ziet het allemaal maar somber in en piekert zich suf over alles wat hem voor de voeten komt. Bij welke van de twee groepen hoort u? Kunt u zich met verve een optimist noemen of heeft u meer weg van een pessimist? Als het u niet helemaal duidelijk is: hieronder staat een test. Nadat u die heeft ingevuld, geeft de totaalscore een indicatie van uw levenshouding.

De test bevat 14 uitspraken, gemarkeerd door de cijfers 1 tot en met 7. Lees elke uitspraak en zet dan een kringetje om het cijfer dat aangeeft hoe u zich in het algemeen voelt. Er zijn natuurlijk weer geen goede of slechte antwoorden. Denk niet te lang na en geef uw eerste indruk. Bijvoorbeeld: 

Ik geloof dat:
1          2          3          4          5          6          7
het geluk niet voor mij weggelegd – mijn geluk niet op kan

Als u het gevoel heeft dat u niet in de wieg bent gelegd om gelukkig te worden, zet u een cirkeltje om cijfer 1. Heeft u daarentegen het gevoel dat de wereld aan uw voeten ligt, dan zet u een cirkeltje om cijfer 7. Meestal zal uw antwoord ergens tussen de twee uitersten liggen.

Levenshoudingtest
(bewerking van de levensdoelentest van J.C. Curmbaugh)

1 Mijn leven is:
1          2          3          4          5          6          7
een en al sleur – altijd vol afwisseling 

2 Ik heb:
1          2          3          4          5          6          7
geen levensdoel – een duidelijk levensdoel voor ogen

3 Ik ben meestal:
1          2          3          4          5          6          7
ontzettend verveeld – enthousiast en druk met van alles en nog wat

4 Mijn bestaan:
1          2          3          4          5          6          7
is van geen enkel nut – is zinvol en heeft grote betekenis

5 Als ik mocht kiezen zou ik er de voorkeur aan geven:
1          2          3          4          5          6          7
nooit geboren te zijn – nog negen andere levens te hebben

6 Wanneer ik stop met werken, wil ik:
1          2          3          4          5          6          7
de rest van mijn leven niet meer ondernemen – nog een heleboel opwindende dingen doen

7 Mijn dagen:
1          2          3          4          5          6          7
zijn leeg, vol vertwijfeling – staan bol van veelbelovende dingen

8 Wat de doelen in mijn leven betreft:
1          2          3          4          5          6          7
ik kom er geen stap dichter bij – ik heb er al enkele bereikt!

9 Wanneer ik over mijn leven nadenk:
1          2          3          4          5          6          7
vraag ik me af waarom leef –zie ik een duidelijke reden voor mijn bestaan

10 Ik heb het gevoel dat mijn leven:
1          2          3          4          5          6          7
van geen enkel nut is voor de wereld – een zinvolle bijdrageaan de wereld levert

11 Ik voel mij:
1          2          3          4          5          6          7
zelden ergens verantwoordelijk voor –snel persoonlijk verantwoordelijk

12 Ik heb het gevoel dat ik:
1          2          3          4          5          6          7
gevangen zit in mijn afkomst en omgeving – volledig vrij ben mijn eigen levensbeslissingen te nemen

13 Mijn dagelijkse bezigheden:
1          2          3          4          5          6          7
kosten me veel pijn en moeite – verschaffen mij veelplezier en bevrediging

14 Ik heb het gevoel dat mijn leven tot nu toe:
1          2          3          4          5         6           7
volkomen waardeloos is – zeer de moeite waard is geweest geweest

Score
Om uw totaalscore te berekenen telt u alle cijfers met een kringetje eromheen bij elkaar op.

•  85 punten of meer: u heeft niets te vrezen. U bent uit het optimistische hout gesneden. U heeft uzelf doelen gesteld en leeft er ook naar toe.
• Tussen 70 en 85 punten: uw kijk op het leven is niet zo opgewekt als die van de 85-plussers. U bent echter prima in staat uw leven vorm te geven onder het motto ‘ik zal er het beste van maken’.
• Minder dan 70 punten: u heeft het gevoel dat u het leven niet cadeau krijgt en het valt u allemaal niet mee.

Het blijkt dat de 85-plus-scorers onder ons vooral de zonnige zijde van het leven zien. Zij zijn de winnaars die telkens nieuwe uitdagingen aangaan. Die uitdagingen plaatsen de winnaars voor de ene na de andere beslissing. Daar zitten ze niet mee, zij nemen die kordaat. Voor hen geen geraniums als zij stoppen met werken.

Voor degenen die minder dan 85 scoren ziet de zaak er minder fleurig uit. Zij nemen niet zo gemakkelijk beslissingen en lopen nog wel eens te ijsberen voor ze een knoop doorhakken. Vooral zij die minder dan 70 scoren hebben het moeilijk. Zij zijn voortdurend bang dat ze het verkeerde kiezen. Ze piekeren zich suf over wel of niet met vriend X op vakantie, staan eindeloos in dubio welke kleren aan te trekken als ze naar een feestje gaan of lopen wekenlang te tobben over de vraag of ze wel of niet om salarisverhoging zullen vragen. Om doodmoe van te worden. U leest in de volgende paragrafen het een en ander over de houding die meestal de achtergrond van piekergedrag vormt en hoe u deze kunt veranderen.

21.2     BEREN OP DE WEG! 

Ziet u wel eens beren op de weg? Met andere woorden: ziet u wel eens gevaar waar het niet is? Overkomt het u dan ook wel eens dat u een poos loopt te ijsberen, bezorgd als u bent dat het gevaar dichterbij komt? Zoals in de inleiding al staat: tien tegen één dat uw antwoord ‘ja’ is. Een beetje lopen tobben is een normale menselijke activiteit. Het leven is vol riskante en zelfs gevaarlijke zaken, waar we rekening mee moeten houden willen we de volgende dag weer gezond opstaan. Als het water in de Maas tot bedenkelijke hoogte stijgt en u woont op de uiterwaarden, is er alle reden tot bezorgdheid. Uw bezorgdheid heeft een alarmfunctie, ze zet u aan tot actie en behoedt u daarmee voor onaangename verrassingen. Bezorgdheid wordt pas Piekeren met een P als u voortdurend beren op de weg ziet. Als u altijd bang bent dat u de verkeerde beslissing neemt; als u zich voortdurend zorgen maakt over de vraag welke wending uw leven zal nemen. Zodra u in het stadium van Piekeren bent geraakt, beeldt u zich in dat er dingen gaan gebeuren waarvan helemaal niet vast staat dat ze ook werkelijk plaats zullen gaan vinden. Theoretisch is het mogelijk, maar hoe waarschijnlijk is het dat de Maas in tijden van grote regenval in Frankrijk een gevaar voor uw woongenot in Nederland zal gaan vormen?

Voorbeeld
Pauline hield al jaren vol dat zij geen vaste relatie wilde. Hoe zou het dan moeten met haar plannen om in het buitenland te gaan werken en avonturen te beleven? Ze bleef bij Maarten slapen, pikte een kast in voor de spullen die zij voor het gemak daar liet liggen. Niet omdat zij gingen samenwonen, welnee, ze liet ze daar achter omdat het zo omslachtig was ze heen en weer te slepen. Toen vroeg Maarten of het nog wel zin had dat ze huur voor haar kamer betaalde, aangezien zij daar toch nooit was. Zij zat te mitsen en te maren, ze tobde wat af… maar schoof een definitief besluit voor zich uit omdat zij bang was haar zelfstandigheid te verliezen als zij een vaste relatie met Maarten aan zou gaan.

Beren op de weg zien mag dan een normale menselijke activiteit zijn, piekeren doet ons geen goed. We krijgen er hoofdpijn van en we liggen ’s nachts te malen in plaats van lekker te slapen. Als het lang duurt, is ‘gezond weer op’ er niet meer bij. Omdat piekeren zichzelf versterkt, wordt het van kwaad tot erger. Tot het als een verslaving wordt: we raken de controle kwijt en gaan dwangmatig piekeren. Als we eenmaal tot de chronische Piekeraars behoren is het nog maar een kleine stap naar klachten als angst, schuldgevoelens en depressiviteit. Voorwaar geen scenario dat we met open armen ontvangen. Vandaar deze les om gepieker in de kiem te smoren en zo erger te voorkomen. 

Achtergronden van piekeren
Als piekeren zo weinig aan ons geluk bijdraagt, waarom doen we het dan? Het is net zoiets als vragen ‘waarom zijn de bananen krom’? Er zijn zoveel redenen aan te geven dat het te ver gaat om die hier allemaal te noemen. Laten we vooropstellen dat er niemand als gekwalificeerde tobber ter wereld komt. Wellicht speelt een aangeboren factor als optimisme-pessimisme een kleine rol. De geboren optimist heeft zijn barometer voornamelijk op zonnig staan. Door zijn zonnige humeur raakt de optimist misschien wel eens oververhit, maar niet zo snel overbezorgd. De pessimist daarentegen heeft toch al het idee dat alles mis gaat; dan is er weinig nodig om de barometer op storm te krijgen en te gaan piekeren hoe het zal aflopen. De pessimist op de uiterwaarden ziet de bui in Frankrijk, met angst en beven voor eigen huis en haard, naderbij komen.

De belangrijkste bijdrage aan het gepieker vinden we echter in verkeerde denkpatronen. We kunnen in de loop der jaren ervaringen opdoen die ons voor de rest van ons leven aanleiding geven tot bezorgdheid. Vaak gaat het om gebeurtenissen die geen ramp kunnen veroorzaken, maar die wij zelf van een subjectieve waarde voorzien, die niet overeenstemt met de objectieve werkelijkheid. Verkeerde denkpatronen zijn er ook de oorzaak van dat wij na een tegenslag of teleurstelling een foutief beeld vormen van de werkelijke situatie. Elke keer dat die situatie zich weer dreigt voor te doen, beginnen we ons ruim van tevoren zorgen te maken over de mogelijke afloop ervan.

• Aanleidingen voor piekeren
Piekeren wordt normaal gesproken op gang gebracht door een (vermeende) dreiging. Hoe divers die dreigingen ook lijken te zijn, met een beetje goede wil kunnen we ze in vier categorieën indelen:

• Situaties en gebeurtenissen
Soms maken we dingen mee die ons, op z’n zachtst gezegd, niet vrolijk stemmen. Als we één keer ons huis hebben moeten ontruimen in verband met overstromingen, vervallen we gemakkelijk in gepieker over de vraag of we dat risico nog een keer moeten lopen; misschien is het verstandiger om een tweede keer vóór te zijn. Hetzelfde kan gebeuren na financiële tegenslag, bij ontslag of als onze relatie op de klippen loopt.

• Mening van anderen
‘Wat zullen anderen er van zeggen?’ Vooral mensen die erg gevoelig zijn voor de mening van anderen kunnen eindeloos piekeren over deze vraag. Zij voorzien kritiek en voelen zich al afgewezen, voor de anderen zelfs maar de gelegenheid hebben gekregen kennis te nemen van de situatie.

• Gevoel
Sommige mensen zijn vaak somber. Anderen zijn om het minste of geringste boos. De piekeraars breken zich het hoofd over de oorzaak van deze gevoelens. Zo kunnen onze gevoelens tot een onuitputtelijke bron van getob verworden.

• Lichamelijke klachten
Wat geldt voor tobben over onplezierige gevoelens, geldt ook voor lichamelijke klachten. Wie kent niet de schrikgedachte die ons overvalt als we ergens pijn hebben die we niet kunnen verklaren? Het is niet zo moeilijk om te denken dat er echt iets mis is, als we pijn in de hartstreek voelen. In een vloek en een zucht maken we onszelf wijs dat we het aan ons hart hebben en lopen we over de gevolgen daarvan te piekeren.

Hoe heb ik zo dom kunnen doen? Waarom durfde ik dat nou niet? Wat heb ik in hemelsnaam gezegd? Wat mankeert me? Zolang we ons met dergelijke vragen bezighouden zonder er antwoord op te vinden, leven we in het verleden. Jammer, want gedane zaken nemen geen keer. We doen er beter aan deze uitspraak ter harte te nemen en onze aandacht op het heden en het doorbreken van ons gepieker te richten.

21.3     LEVENSGEBEURTENISSEN EN HUN AANGRIJPENDHEID 

U zult het geloven of niet, maar een flink aantal van de gebeurtenissen die de mens kunnen overkomen, zijn potentiële bronnen voor gepieker. Hoe gek het ook klinkt, zelfs vreugdevolle gebeurtenissen als ‘in het huwelijksbootje stappen’ of overgaan tot gezinsuitbreiding. Ook van Kerstmis en vakantieplannen schieten velen van ons in de stress waardoor ze ruim van tevoren al aan het tobben slaan. Dan kunt u zelf wel invullen hoe groot de kans op gepieker is bij de beslissing om te gaan verhuizen; de gedachte aan een tophypotheek doet menigeen nachtenlang woelen in zijn bed. 

Thomas H. Holmes, een Amerikaans psychiater, was nieuwsgierig naar emotioneel moeilijk te verwerken gebeurtenissen, lees ‘oorzaken van gepieker’. Er ontstond een lijst van 43 moeilijk te verwerken levensgebeurtenissen. Deze lijst die hierna volgt, is gerangschikt naar de moeite die het kost om de gebeurtenis emotioneel te verwerken. Het getal achter de gebeurtenis geeft aan in welke mate de gebeurtenis aanleiding geeft tot gepieker.

U kunt vaststellen hoe groot de kans is dat u zich gepieker op de hals haalt, door de gebeurtenissen die op uw leven van toepassing zijn aan te strepen en vervolgens de bijbehorende getallen op te tellen. 

Overzicht van 43 levensgebeurtenissen en hun aangrijpendheid

Levensgebeurtenis – Gemiddelde waarde voor de aangrijpendheid
1 dood van partner – 100
2 echtscheiding – 73
3 (gedwongen) gescheiden leven – 65
4 gevangenisstraf – 63
5 dood van een naast familielid – 63
6 persoonlijke letsels of ziekte – 53
7 trouwen of gaan samenwonen – 50
8 ontslag uit werkkring – 47
9 verzoening met partner na breuk – 45
10 pensioen – 45
11 verandering in gezondheid/gedrag bij lid van het gezin – 44
12 afkicken van rookverslaving – 42
13 zwangerschap – 40
14 seksuele moeilijkheden – 39
15 verzoening binnen familie/gezinsuitbreiding – 39
16 reorganisatie op het werk/toekomstige onzekerheid – 39
17 wijziging in financiële omstandigheden – 38
18 dood van een goede vriend(in) – 37
19 andere werkkring – 36
20 andere houding ten opzichte van partner – 35
21 zware financiële lasten (hypotheek) – 31

Levensgebeurtenis – Gemiddelde waarde voor de aangrijpendheid
22 voortijdige beëindiging/afsluiten hypotheek of lening – 30
23 wijziging in arbeidsverantwoordelijkheid – 29
24 zoon of dochter gaat het huis uit – 29
25 moeilijkheden met de schoonfamilie – 29
26 groot persoonlijk succes – 28
27 partner stopt of begint met werken – 26
28 begin of beëindiging van studie/opleiding – 26
29 verandering van levensomstandigheden – 25
30 moeilijkheden op het werk – 23
31 wijziging van werktijden of werkomstandigheden – 20
32 verhuizing – 20
33 andere school – 20
34 andere vrijetijdsbesteding/hobby – 19
35 wijziging godsdienstige activiteit – 19
36 verandering van sociale activiteiten – 18
37 aangaan van geringe financiële verplichtingen –  17
38 verandering van slaapgewoonten – 16
39 wijziging in het aantal familiebezoeken – 15
40 verandering in eetgewoonten – 15
41 vakantie – 13
42 Kerstmis – 12
43 kleine wetsovertredingen – 11

Let op! De punten zijn gemiddelden voor aangrijpendheid. Het aantal gebeurtenissen dat binnen een bepaald tijdsbestek plaatsvindt, bijvoorbeeld in één jaar, is een indicatie voor de kans op gepieker. Bij een score hoger dan 150 zou er een belletje moeten gaan rinkelen: het is oppassen geblazen. Bij een score van 300 of meer bent u in de gevarenzone beland. De hoogste tijd voor een tegenoffensief.

Natuurlijk hoeft al dat getob niet. Of we aan het tobben slaan, hangt voor een groot deel af van de wijze waarop we met de dingen omgaan die er in ons leven gebeuren. Floris duikt al in zijn bed bij een zere teen, Tinus danst dat het een lieve lust is al heeft hij twee benen in het gips. Ariadne ligt nachtenlang verdrietig te tobben over het feit dat de kinderen het ouderlijk nest verlaten. Jacqueline ziet het uitvliegen van de kinderen als de kroon op haar werk als opvoeder: een aanvankelijk hulpeloos kind met succes begeleid naar zelfstandigheid. Bravo Jacques! Zo ziet u weer terug wat in voorgaande lessen al aan de orde was: veel van ons levensgeluk is toe te schrijven aan de wijze waarop wij de dingen des levens verwerken. Kort gezegd: aan onze denkpatronen. 
Winnaars weten dat er altijd een teveel aan potentiële piekerbronnen op de loer ligt. Om te voorkomen dat ze van een vriendelijke score in de gevarenzone terechtkomen, houden ze vast aan een actief zelfmanagement. Winnaars gaan op de best mogelijke manier met de zaken des levens om: zij pakken er van tijd tot tijd de lijst van levensgebeurtenissen bij en maken voor zichzelf een rekensommetje. Zij weten dat dit vooral in tijden van commotie een doeltreffende manier is om de zaak in de hand te houden.

Voorbeeld
Rita en Marco verwachten hun eerste baby. Zij hebben samen besloten dat Rita na de geboorte van hun kind stopt met haar werk als commercieel medewerker bij de verzekeringsmaatschappij van haar vader. Het paar woont in een kleine woning in het centrum van de stad. Rita heeft aan hun besluit tot gezinsuitbreiding en fulltime moederschap een eis gekoppeld: verhuizing naar een ruimer huis buiten de stad. De vraag is: wanneer doen we die overstap? Rita staat al te popelen om de te koop staande huizen die zij op internet heeft gevonden te gaan bekijken. Marco is iets bedachtzamer: hij pakt er de lijst met levensgebeurtenissen bij en ze gaan scoren: 
zwangerschap – 40
wijziging financiële omstandigheden (inkomen Rita valt weg) – 38
stoppen met werken – 26
verandering van levensomstandigheden – 25
verandering van gewoonten – 24

verandering van vrijetijdsbesteding – 19
verandering van sociale activiteiten – 18
verandering van slaapgewoonten – 16
wijziging van het aantal familiebezoeken – 15

Totaal 221

De veranderingen in hun leven als gevolg van de komst van de nieuwe wereldburger bij elkaar opgeteld, brengen Marco en Rita op een score die tot voorzichtigheid maant. Zij realiseren zich dat zij het aantal aangrijpende gebeurtenissen in hun leven niet veel groter mogen laten worden. Anders lopen zij het risico dat de inspanningen die het van hen vergt om zich aan de veranderde levensomstandigheden aan te passen zo groot worden, dat gepieker over hoe het allemaal op zijn pootjes terecht moet komen, niet meer tegen te houden is.

Daarom rekenen zij uit hoeveel ‘punten het kost’ om binnen een jaar na de bevalling ook nog te verhuizen. Dat blijkt geen kleinigheid te zijn: verhuizen (20), de aan een groter huis buiten de stad gekoppelde hogere hypotheek (31) en tweede auto (17) belast hen met nog eens 68 punten extra. De belasting zou dan serieus in de gevarenzone komen.

Zij besluiten stress en gepieker vóór te blijven en de verhuizing nog even op de lange baan te schuiven.

U heeft met de lijst van levensgebeurtenissen een eenvoudig instrument in handen waarmee u de gebeurtenissen in uw leven aan een onderzoek kunt onderwerpen. Als u in spannende tijden alert bent en van dit instrument gebruik maakt, kunt u veel gepieker voorkomen. Ziekte of overlijden kunt u niet voorkomen. U kunt wel het aantal aangrijpende levensgebeurtenissen dat u parallel aan deze onvermijdelijke gebeurtenissen laat plaatsvinden in de hand houden.

Het voorbeeld van Marco en Rita maakt duidelijk dat een doodnormale gebeurtenis als gezinsuitbreiding een enorme commotie in ons leven teweeg brengt. Het maakt ook duidelijk dat we niet alleen alert moeten zijn bij vervelende of verdrietige gebeurtenissen. Ook vreugdevolle gebeurtenissen kunnen diep ingrijpen in ons leven, al was het maar door alle neveneffecten.

21.4     FLUITEND NAAR HET WERK

‘Zoek werk waarvan je geniet en doe dat met 100% inzet, dan wordt je gegarandeerd gelukkig en welvarend,’ aldus de studentendecaan bij zijn afscheid. De man had gelijk: persoonlijke groei is niet alleen een kwestie van het tot ontwikkeling brengen van wat er in ons zit. Het is vooral een kwestie van kunnen genieten van hetgeen we doen. Winnaars houden bijvoorbeeld van hun werk. De piekeraars hebben daar meer moeite mee. Het blijkt dat 70% van degenen die lopen te tobben niet van hun werk genieten. 
Als we de tobbers vragen waarom ze dan niet van baan veranderen hebben zij daar allerlei ‘onweerlegbare’ redenen voor:
• Ik ben te oud of te jong om naar een andere baan over te stappen
In feite is er geen juiste leeftijd om een richting in te slaan. Henry Ford was tot zijn veertigste gewoon monteur. Bill Gates had Microsoft vóór zijn veertigste tot een multinational uitgebouwd. Van baan of zelfs van richting veranderen kan op elk moment in ons leven.
• Ik kan me geen daling in mijn inkomen veroorloven

Ten eerste kunnen we ons afvragen waar we gelukkiger mee zijn: een goed salaris ten koste van levensvreugde of plezier in ons leven met wat minder materiële welvaart.
Ten tweede is het lang niet altijd gezegd dat de overstap naar een baan met een lager inkomen impliceert dat we voor de rest van ons werkzame leven met minder genoegen moeten nemen. Op de lange termijn verdienen we het meest met werk waar we plezier in hebben en waarin we een uitdaging vinden.

• Mijn ouders zien mij graag in dit beroep
Hoe graag wij ook onze ouders ter wille zijn: niemand kan gedijen in een beroep waarin hij zich niet thuis voelt. Als een kind zijn eigen voorkeur volgt, zullen zijn prestaties zonder twijfel beter uitpakken dan wanneer het zich gedwee voegt naar de wens van zijn ouders. Uiteindelijk zal dat beide partijen meer vreugde en voldoening schenken.

• De markt waarin ik wil werken is verzadigd
Wanneer we onze passie hebben gevonden in een bepaald beroep zullen we daar ook zeker in slagen. In elk beroep is een schreeuwend tekort aan kwaliteit. Hooggekwalificeerde mensen vinden daarom altijd werk. Bovendien verandert de markt voortdurend. Een navrant voorbeeld vinden we in de gezondheidszorg. Ooit waren er zo veel tandartsen dat een splinternieuw gebouw van de faculteit tandheelkunde – qua inrichting tot de beste van Europa behorend – werd gesloten. Inmiddels hebben we weer een tekort aan tandartsen. Laat u niet (mis)leiden door de markt. Volg uw passie voor een beroep en succes kan niet uitblijven.
Als verliezers twijfelen aan hun vermogen een situatie het hoofd te bieden, zoeken zij alle mogelijke excuses om te blijven zitten waar ze zitten. Winnaars staan ook niet altijd stevig in hun schoenen als zij aan iets nieuws beginnen. Zij weten echter dat werk waarvan zij genieten de beste garantie is op een leven zonder tobben. Zij laten het smoezenboek dan ook voor wat het is. Zij bieden hun onzekerheid het hoofd door die te accepteren en er verder geen aandacht aan te besteden. Zij concentreren zich op hun taak en trekken met actie de kans op slagen naar zich toe. Wees ook een winnaar: groei naar werk waar u van houdt en merk dat u veel minder loopt te tobben.

21.5     RATIONEEL DENKEN
Als u alles in het werk heeft gesteld om te voorkomen dat u te veel emotioneel moeilijk te verwerken zaken op uw bordje krijgt, en als u er voor heeft gezorgd dat u geniet van uw werk, is de kans dat u aan het piekeren slaat gering. Maar hoe gering ook, uitgesloten is het niet. Dan wordt het tijd voor een methode om de piekergedachten om zeep te helpen. 

Dat kan omdat het piekeren ontstaat door een gedachtepatroon dat zijn oorsprong vindt in eigenschappen als een negatief zelfbeeld, veeleisendheid (ik mag niet achterblijven…, ik moet dat voor elkaar krijgen…) en dramatiek (een teleurstelling wordt opgeblazen tot een ramp alsof de wereld vergaat).

De denkfouten die piekeraars door deze eigenschappen maken zijn onder andere:
• Selectief waarnemen
De piekeraar leeft vanuit de gedachte ‘er is geen koe of er zit een vlekje aan’. Hoe goed, hoe mooi of hoe geweldig iets ook is, de tobber vindt altijd wel een onvolmaaktheid waarover hij zich druk kan maken. U begrijpt het al: dit is het profiel van de perfectionist. Hij baseert zijn eindoordeel op dat ene kleine oneffenheidje in zijn verder briljant uitgevoerde idee of zijn heerlijk geslaagde ovenschotel.

• Negatief denken
Als de zon schijnt, is het te warm; als het regent, is het te nat; als het vriest… enzovoort. Ook hier begrijpt u het al: dit is het profiel van de zwartkijker. Deze tobber krijgt het gewoon niet voor elkaar ook maar érgens de lol van in te zien. Zelfs als iets positief is, weet hij het zo te draaien dat het negatief wordt. Als hij zelf niet kan kiezen tussen een rode of een blauwe auto en de hulp van een ander inroept, loopt hij later te piekeren dat het niet zijn eigen keus is geweest. Als hij een compliment krijgt, verdenkt hij de ander ervan bij hem in het gevlei te willen komen.

• Generaliseren
Voor de piekeraar heten alle Turken Ali en geldt ‘eenmaal gestolen altijd een dief ’. De piekeraar ziet geen kans gebeurtenissen los van elkaar te zien. Als hij bij de bereiding van een viergangendiner met één gerecht de mist in gaat, zegt hij onmiddellijk: ‘Ik heb toch gezegd dat ik niet kan koken?’ Staat hij in de verkeerde rij voor de kassa? Zijn commentaar is steevast: ‘Waarom ben ik altijd de pineut?’ Als de tobber een keer bot vangt als hij een vriend vraagt met hem te gaan stappen, denkt hij onmiddellijk in termen als ‘Er heeft nooit iemand zin met mij mee te gaan.’ Altijd, nooit, iedereen en niemand zijn stopwoorden van de onvervalste tobber.

• Gedachten lezen
De tobber denkt dat hij een kristallen bol bezit; dat hij gedachten kan lezen. Als zijn vriend niet thuis geeft op zijn verzoek om samen een avond te gaan stappen, is zijn conclusie dat zijn vriend bedankt omdat hij boos op hem is. De tobber vraagt zelden om hulp omdat hij er vanuit gaat dat de ander hem toch niet wil helpen. Hij vráágt niet of hij het bij het juiste eind heeft; híj denkt dat het zo is, dus ís het zo.

U begrijpt natuurlijk wel dat dergelijke gedachtepatronen ons niet ver brengen. Integendeel, ze belemmeren ons in onze actie. Dus als u zich heeft herkend in één (of misschien zelfs meer?) van bovenstaande denkfouten, is er werk aan de winkel. Dan wordt het tijd deze gedachtepatronen te vervangen door rationele gedachten. Rationele gedachten geven een juiste weergave van de werkelijkheid en leiden tot het gewenste effect. Ze zorgen ervoor dat we doelmatig denken en handelen waardoor we ons goed voelen en ontspannen blijven. Daarmee stijgt de kans op geluk en persoonlijke groei aanzienlijk.

Een eenvoudige methode om structureel van uw gepieker af te komen is de volgende:
a onderzoek uw gedachten op gepieker;
b kijk welke denkfouten u heeft gemaakt;
c vervang de piekergedachte door een rationele gedachte.

We zullen de methode illustreren.

• Selectief waarnemen
‘Die ovenschotel is mislukt want ik had alleen maar plakken jonge kaas en er hoort oude geraspte kaas overheen gestrooid te worden.’ De rationele gedachte is hier: de kaas was weliswaar niet van de meest aangewezen soort, de schotel in zijn geheel was om te smullen.

• Negatief denken
Als iemand zelf niet kan kiezen tussen een rode of een blauwe auto, kan hij gaan lopen piekeren dat het niet zijn eigen keus is. Hij kan zich ook bedenken dat de kleur hem niet veel uitmaakt, dat het voor hem lood om oud ijzer is. Dan is het handig als een ander, bijvoorbeeld degene die er ook in gaat rijden, de keus maakt.

• Generaliseren
‘Eén gerecht ging de mist in, daarmee is het viergangendiner verpest.’ Een rationele gedachte is hier: één gerecht ging de mist in, de andere drie waren evenwel voortreffelijk en iedereen is met een buikje strak en rond naar huis gegaan.
‘Waarom sta ik altijd in de verkeerde rij?’ Een veel doelmatiger gedachte is: Nu ik hier toch sta, kan ik wel even controleren of ik echt alles heb gedaan wat ik op mijn lijstje had staan.

• Gedachten lezen
De kristallen bol kunnen we beter vergeten. Als we hulp nodig hebben, is het veel slimmer om de ander te vrágen of hij zin heeft om te helpen. 50% kans op ‘nee’ maar ook 50% kans op ‘ja’. Bovendien getuigt het van respect voor de ander als je hem zelf laat beslissen wat hij al dan niet wil doen. Dat komt de relatie zeker ten goede.

We kunnen levensgebeurtenissen op twee manieren beoordelen: rationeel, door vergelijking van ideaal en werkelijkheid, en gevoelsmatig aan de hand van stemmingen. Het blijkt dat we de kwaliteit van het leven in zijn geheel afmeten aan hoe we ons voelen. Of we zonder gepieker plezier in het leven scheppen, hangt deels af van de leefomgeving en deels van onszelf. De leefomgeving moet natuurlijk aan een aantal minimumeisen voldoen, willen we ons überhaupt prettig kunnen voelen. Voor de rest ligt de uitdaging bij ons zelf. Dus… wanneer u geen verstokte piekeraar bent en het voorgaande ter harte neemt, bent u aardig op weg naar een leven zonder zorgen.

Huiswerkvragen
1 Welke van de volgende uitspraken is juist?
A De oorzaken van gepieker vinden we vooral in aangeboren eigenschappen.
B De oorzaken van gepieker vinden we vooral in verkeerde denkpatronen.
C Uitspraken A en B zijn beide juist.
D Uitspraken A en B zijn beide onjuist.

2 Er zijn tal van aanleidingen voor gepieker. Noem de vier categorieën waarin ze volgens deze les kunnen worden ingedeeld.

3 ‘Er is geen koe zo bont of er zit een vlekje aan’, is typisch een gedachte van een piekeraar die:
A selectief waarneemt.
B negatief denkt.
C generaliseert.
D gedachten kan lezen.

4 Rationeel denken is de aangewezen methode om gepieker te stoppen. Waarom?

5 Waarom komt het onze relatie met anderen ten goede als we het lezen van gedachten aan de waarzegster met haar kristallen bol overlaten?

6 Heeft u zich herkend in een van de denkfouten van de piekeraar?
Geef een voorbeeld.

7 Neem de methode in gedachten om van denkfouten af te komen.
Pas deze methode toe op het voorbeeld dat u als antwoord op vraag 6 gaf. Beschrijf hoe u dit doet.

Ben je na het volgen van de proefles enthousiast geworden?

Je kunt elke dag starten met de cursus Persoonlijke groei dus zet vandaag nog de eerste stap!

8 redenen om bij het NTI te studeren

1. Erkende opleidingen, gewaardeerd in het bedrijfsleven
2. Deskundige begeleiding door ervaren docenten
3. Voordelig lesgeld
4. Flexibel studeren
5. Studeren met veel persoonlijk contact
6. Modern studeren via onze online leeromgeving
7. Persoonlijke studiebegeleiding van een mentor
8. Studeren op kosten van de werkgever en/of de fiscus