Inleiding

Werken in de Beveiliging
Met deze proefles krijg je een indruk van de MBO-opleiding Certificaat Beveiliger B van het NTI. Je krijgt inzicht in de lesstof. Tijdens het lezen van de lesstof kun je jezelf testen door vragen te beantwoorden.

Lees ook de ervaring van Thorin Kokshoorn:
"Als je net start is het even flink rond snuffelen waar je dient te beginnen, maar als je eenmaal lekker gaat lezen en de stof een beetje doorneemt, zie je al gauw wat er verwacht wordt en wat je nodig hebt om verder te gaan. De begeleiding is goed maar je dient zelf een goed inzicht te hebben. Maar daarentegen is het ook wel een zelfstudie! Al met al nu ik net gestart ben heb ik goede moed en ga ik er gewoon voor. Zeker een aanrader voor zij die geen zin hebben om fulltime naar school toe gaan. "

1. Beveiligen

Wat kan er zoal gebeuren als we niet beveiligen? Als we dus geen maatregelen nemen om incidenten zoals brand, inbraak, diefstal, ongevallen, vernieling en dergelijke te voorkomen? Het bedrijf of de instelling zou schade oplopen. In het ergste geval kan het voortbestaan van het bedrijf of de instelling in het geding komen. Daarnaast zal het verzekeringsbedrijf dat de schade moet dekken, van het bedrijf of instelling gaan eisen dat men beveiligingsmaatregelen neemt. Het achteraf nemen van beveiligingsmaatregelen is dikwijls duurder dan het tijdig nemen van maatregelen, bijvoorbeeld bij de bouw van een nieuw bedrijf.
In de beginfase maken we een inschatting van de risico's, houden we rekening met het soort object en de werkzaamheden. Op basis daarvan worden maatregelen voor de beveiliging toegepast. De rol van de ondernemer of directeur bij het beveiligen is belangrijk omdat hij de eindverantwoordelijke is voor alle maatregelen. De rol van de beveiliger is van belang in verband met het uitvoeren van en toezicht houden op de maatregelen.

De beveiliger heeft bij de uitvoering van de beveiligingstaak middelen en maatregelen tot zijn beschikking. Voorbeelden van middelen zijn: alarminstallaties, hekwerken en deuren die met behulp van een code of een 'key card' geopend kunnen worden. Voorbeelden van maatregelen zijn: toegangscontrole en brand- en sluitrondes. Genoemde voorbeelden maken deel uit van het geheel aan beveiliging. In onderlinge samenhang zijn deze middelen en maatregelen gericht op het voorkomen van ongewenste gebeurtenissen, ook wel incidenten genoemd.

De beveiliger speelt een belangrijke rol in het beveiligen van objecten en eigendommen. Hij heeft tot taak om - met behulp van de middelen en maatregelen die tot zijn beschikking staan - incidenten te signaleren en daarop zo goed mogelijk te reageren. Daarbij is het van doorslaggevend belang dat hij zijn werk op correcte en zorgvuldige wijze uitvoert.

Voordat we ons verdiepen in de taken van de beveiliger, besteden wij aandacht aan de achtergrond van het begrip 'beveiligen'.

1.1 Het nut van beveiligen

Volgens de Integrale Veiligheidsmonitor (IVM) van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) en het ministerie van Veiligheid en Justitie voelde in 2011 een kwart van de Nederlanders van 15 jaar of ouder zich wel eens onveilig. Ten opzichte van het jaar daarvoor is dit een lichte daling, toen voelde 26% zich wel eens onveilig. In de periode 2005-2011 is het percentage inwoners dat zich wel eens onveilig voelt, sterk afgenomen. In 2005 voelde een op de drie inwoners zich wel eens onveilig. De daling in onveiligheidsgevoelens heeft vooral plaatsgevonden tussen 2005 en 2008 en bleef daarna redelijk stabiel. In het afgelopen jaar was weer sprake van een lichte daling...

Mede onder invloed van de economie zien we dat het respect voor het eigendom van anderen sterk aan verandering onderhevig is. Diefstal, inbraak, vernieling, terrorisme en geweldpleging zijn zaken waar we ons ogenschijnlijk niet erg over verbazen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat in toenemende mate aandacht wordt besteed aan de beveiliging van bezittingen. Niet alleen bedrijven houden zich daarmee bezig. Ook particulieren hebben in toenemende mate de neiging hun eigendommen extra te beschermen. Bijvoorbeeld: extra sloten op deuren, infrarood-detectoren bij de voordeur, kluizen voor waardevolle goederen en buurtpreventie.

Sta ook eens stil bij het volgende: Zou u nog een laptop of navigatiesysteem in uw auto achterlaten of in een restaurant uw jas met sleutels in de openbare garderobe laten hangen?

Beveiliging heeft echter niet alleen met criminaliteit te maken. Bedrijven nemen ook maatregelen om te voorkomen dat er brand uitbreekt, de bliksem inslaat of technische storingen optreden in voor het bedrijf onmisbare machines en apparaten. Denk bijvoorbeeld aan een diepvriescel. Als er een storing in de koelapparatuur optreedt die niet wordt opgemerkt, zou dat grote gevolgen kunnen hebben voor de opgeslagen diepvriesproducten. Ze zouden ontdooien en daarmee onverkoopbaar worden, waardoor het bedrijf schade lijdt.

1.1.1 Beveiligen, bewaken en dienstverlenen

We hebben nu iets gezien van nut en noodzaak van beveiligen. Voor een goed begrip van wat 'beveiliging' eigenlijk inhoudt, is het nodig deze term nader te omschrijven.

De definitie van ‘beveiligen’ luidt:
‘Beveiligen is het geheel van maatregelen dat wordt genomen om een bedrijf, instelling of object te beschermen tegen schadelijke invloeden die zowel van binnenuit als van buitenaf kunnen komen’.

Het aanbrengen van sloten, het monteren van bliksemafleiders en het ontwikkelen van apparatuur om bijvoorbeeld technische storingen te ontdekken, zijn stuk voor stuk maatregelen om een bedrijf of instelling tegen schadelijke invloeden te beschermen. De maatregelen die genomen worden, zijn afhankelijk van de inschatting welke risico's het bedrijf of de instelling loopt. Een risico is de kans dat een schadelijke invloed plaatsvindt. Door maatregelen te nemen wordt de kans op een schadelijke invloed verkleind of wordt mogelijke schade beperkt. Beveiligen is echter niet alleen het werk van technische hulpmiddelen, maar ook van mensen. Het lopen van surveillanceronden en het bemannen van een receptiebalie zijn daarom ook beveiligingsmaatregelen.

In de spreektaal worden de termen 'bewaken' en 'beveiligen' ten onrechte door elkaar gebruikt. We spreken van bewaken wanneer 'een persoon of object continu in de gaten wordt gehouden'. Alle aandacht gaat uit naar die ene persoon of dat ene object. Beveiligen is zoals we hierboven gezien hebben 'het geheel van maatregelen dat wordt genomen om een bedrijf, instelling of object te beschermen. Bewaken is dus een onderdeel van beveiligen. Beveiligen is echter geen onderdeel van bewaken. Je kunt de begrippen 'bewaken' en 'beveiligen' dus niet zonder meer door elkaar gebruiken.

Voorbeelden van bewaken zijn:

• een suppoost die toezicht houdt in een museumzaal;
• een beveiliger die een ingang bewaakt;
• een beveiliger die via camera's de ingang bewaakt.

Voorbeeld
Een beveiliger loopt zijn controleronde door de parkeergarage, bestemd voor het personeel en de bezoekers van het object waar hij werkzaam is. Hij wordt aangesproken door een man die aangeeft dat zijn auto niet wil starten. De beveiliger vraagt of hij lid is van de ANWB en neemt vervolgens via de portofoon contact op met zijn collega met het verzoek de ANWB te waarschuwen. Vervolgens geeft de beveiliger het antwoord van zijn collega door aan de man. De man bedankt de beveiliger.

Het helpen van de man is geen beveiligen, maar dienstverlenen. Op de hoogte zijn van het feit dat de ANWB ingeschakeld kan worden, is beveiligen.

De definitie van 'dienstverlenen' is:
‘Dienstverlenen is het verlenen van directe of indirecte diensten met als doel de goede gang van zaken in een object of onderneming te verzekeren of te bevorderen.’

Schema dienstverlenen/ beveiligen/ bewaken

We spreken van 'directe dienstverlening' wanneer het verlenen van diensten voortkomt uit het uitvoeren van beveiligingswerkzaamheden. In het bovenstaand voorbeeld wordt de beveiliger tijdens zijn ronde aangesproken door de man met autopech.

Wanneer de dienstverlening geen enkel raakvlak heeft met de beveiligingstaken spreken we van indirecte dienstverlening. Voorbeelden van indirecte dienstverlening zijn het rondbrengen van de post of het bedienen van de telefooncentrale wanneer de telefoniste afwezig is. De indirecte dienstverlening is meestal een taakuitbreiding voor de beveiliger. Maar...
Beveiliging heeft altijd voorrang op dienstverlening!

In bovenstaand voorbeeld betekent dat het volgende: als de beveiliger een brandmelding ontvangt, moet hij de man met autopech verlaten. De brandmelding heeft voorrang boven het waarschuwen van de ANWB.
Dus alarmeren gaat voor dienstverlenen!!!

1.2 Waarom beveiligen?

Bedrijven of instellingen zijn opgericht met het maken van winst of het leveren van een bijdrage aan het voorzien in maatschappelijke behoeften. We zeggen ook wel dat een bedrijf of instelling gericht is op continuïteit (voortbestaan). Er is sprake van continuïteit wanneer de werkzaamheden van het bedrijf of instelling onbelemmerd door kunnen kan. Belangrijk is te weten wat de dreigingen zijn. Incidenten zoals brand of diefstal verstoren de continuïteit. Dit heeft gevolgen voor het maken van winst of het bereiken van het maatschappelijk doel.
Bedrijven of instellingen kunnen zelfs in hun voortbestaan worden bedreigd en in het uiterste geval ophouden te bestaan.

Neem bijvoorbeeld een brand die het centraal distributiecentrum van een landelijk opererende supermarkt in de as legt, waardoor er de volgende dag geen producten meer in de winkel liggen. De winkel heeft zijn klanten niets te verkopen en zal de deuren moeten sluiten.
Wanneer het lang duurt voordat de aanvoer van verse producten is hersteld, gaan de klanten naar een andere supermarkt.

Een ander gevolg is imagoschade, de schade aan de reputatie, de goede naam. Dit kan heel lastig zijn voor een bedrijf. Als een bedrijf slecht in het nieuws komt omdat er onvoldoende maatregelen zijn getroffen kan dat grote gevolgen hebben voor de aantrekkelijkheid van de producten van het bedrijf. Als bijvoorbeeld een internetsite gehackt wordt en gegevens van klanten op straat komen te liggen. Of als blijkt dat de beveiliging een gatenkaas is waardoor men bij het productieproces kan en deze eventueel kan verstoren. Voor een bedrijf is het imago van het allergrootste belang voor de continuïteit.

Bedrijven treffen dus beveiligingsmaatregelen om ervoor te zorgen dat hun continuïteit niet in gevaar komt. De beveiligingsmaatregelen op zich zijn ondergeschikt aan de doelstelling van het bedrijf. Stel dat de doelstelling van een bedrijf is het leveren van goederen binnen vier uur. Dan zal de beveiliging daarop moeten inspelen. Uiteindelijk bepaalt een opdrachtgever hoe strikt bepaalde maatregelen worden toegepast.

Het is niet alleen de continuïteit van het bedrijf die van belang is, het gaat ook om de veiligheid van de mensen. Werknemers, bezoekers, leveranciers en stagiaires moeten veilig in een bedrijf kunnen verblijven.

Ze mogen geen gevaar lopen. De Arbeidsomstandighedenwet bevat regels op dit gebied. Deze regels gelden ook indien bepaalde werkzaamheden buiten het bedrijf plaatsvinden. Glazenwassers zijn bijvoorbeeld verplicht op bepaalde hoogten valbescherming te gebruiken. Ook kunnen bedrijven verplicht worden voorzorgsmaatregelen te nemen voor omwonenden en voorbijgangers wanneer er in het bedrijf iets misgaat. Denk maar aan de vuurwerkramp in Enschede.

Voor een bedrijf is het een zoektocht om bij het treffen van veiligheids/beveiligingsmaatregelen een balans te vinden tussen werkbaarheid en veiligheid/beveiliging. Indien te strakke maatregelen worden getroffen, is het niet meer werkbaar voor de mensen die er werken. Met als gevolg het risico dat men de veiligheids-/beveiligingsmaatregelen ontwijkt. Als er echter te weinig maatregelen zijn getroffen ontstaat er een onveilige situatie. De mate en waarschijnlijkheid van het risico bepalen de intensiteit van de veiligheids-/beveiligingsmaatregelen. Toezicht op juiste naleving van de getroffen maatregelen is daarbij van belang.

Bij veiligheid gaat het om het geheel van maatregelen om mensen te beschermen tegen onveilige en ongezonde situaties en mede daardoor de continuïteit van het bedrijf te waarborgen. Het is van belang dat men deze onveilige en ongezonde situaties herkent. Voorbeelden van onveilige en ongezonde situaties zijn:

• laswerkzaamheden in de buurt van brandbaar afval;
• hijswerkzaamheden boven mensen;
• het niet dragen van een veiligheidsbril in een magazijn met gevaarlijke vloeistoffen;
• het niet dragen van adembescherming bij gebruik van verf met oplosmiddelen;
• het tillen van te zware lasten;
• gereedschap op een steiger zonder vangnet;
• goederen, opgeslagen buiten de aangegeven lijnen;
• een papiercontainer tegen de muur van een gebouw.

Het gaat er om onveilige en ongezonde situaties te onderkennen en te voorkomen. Hiertoe dient de beveiliger een veiligheidsbewustzijn te ontwikkelen. Met andere woorden: hij voorziet en herkent situaties waardoor schade zou kunnen ontstaan.

Een term die u ook uw werk tegen kan komen is security-awareness. Bij security-awareness draait het om het bewustzijn dat zowel gericht is op beveiliging (security) als veiligheid (safety). Hierbij gaat het om het weten hoe een veilige/beveiligde situatie eruitziet, om vervolgens bij een afwijking te kunnen reageren. U ziet iemand foto's van een pand nemen. U gaat naar de persoon en vraagt hem wat hij doet. De reactie van de persoon geeft informatie over wel of geen gepast gedrag bij deze locatie. Let wel dat gepast gedrag per locatie kan verschillen.

Door ook anderen, zoals medewerkers, te wijzen op onveilig gedrag wordt preventief denken bevorderd. Men realiseert zich vaak niet dat een onveilige situatie voorkomen had kunnen worden als men zich bewust was geweest van de risico's. Mensen die al jaren bij hetzelfde bedrijf werken, verrichten sommige handelingen door gewenning op een vaste manier. Bijvoorbeeld het niet afsluiten van een afdeling tijdens de lunch, terwijl daar een geldkist wordt bewaard. Of het aan laten staan van een computer, zodat een ander toegang heeft tot alle informatie die daarin is opgeslagen. Ook voor de ondernemer geldt dit.
Hij zal zich afvragen wat hij wil voorkomen (preventie) en wat hij moet doen wanneer een incident toch plaatsvindt, ondanks alle voorzorgsmaatregelen.

De definitie van 'preventie' is:
‘Preventie is het voorkomen of ongedaan maken van een onveilige situatie. Onveilige situaties zijn omstandigheden waardoor voor mens en/ of bedrijf schade of een ongeval veroorzaakt kunnen worden.’

Repressie vindt plaats nadat schade is ontstaan of een ongeval heeft plaatsgevonden. Men dient de schade of de gevolgen van het ongeval zoveel mogelijk te beperken, het incident te beëindigen in en te voorkomen dat het incident zich herhaalt.

Het verschil tussen preventie en repressie is, dat het bij preventie gaat om een incident (schade/ongeval) te voorkomen en dat bij repressie het incident al heeft plaatsgevonden.
Bij preventief handelen gaat het om het opheffen van een onveilige situatie. Bij repressief handelen gaat het om het beperken van de schade of de gevolgen van een ongeval.

Daarnaast dient men goed te weten wat de ongewenste gebeurtenis is.

1.3 Wat beveiligen?

Het is voor alle betrokkenen belangrijk dat een ondernemer:

• een inschatting maakt van de risico's die hij loopt;
• zich de vraag stelt waartegen hij zich wil beveiligen;
• zich de vraag stelt hoe opgetreden moet worden in onveilige situaties.

De definitie van 'risico' is:
'Een risico is de kans dat een ongewenste gebeurtenis zal plaatsvinden.

1.3.1 Risicoanalyse

Het is allereerst belangrijk op een gestructureerde manier na te denken over de risico's die een bedrijf of instelling kan lopen.

Het op gestructureerde wijze kijken naar de risico's die een bedrijf of instelling loopt, noemen we ook wel een 'risicoanalyse'. Voor een goede analyse is het nodig dat men eerst gegevens verzamelt over het bedrijf, over de processen die zich daar afspelen en de mogelijke (interne en externe) bedreigingen waardoor verstoringen op kunnen treden. Op basis daarvan maakt men een inschatting van de risico's.
Het inschatten van de bedreigingen vindt plaats door in beeld te brengen wat de waarschijnlijkheid is dat een verstoring kan optreden in combinatie met de mogelijke gevolgen voor het bedrijf. Hierdoor wordt het risico helder.